Nguyên tắc áp dụng các đạo luật tại Anh và Mỹ

1.Nguyên tắc áp dụng các đạo luật ở Anh

Khi nói về nguồn luật của Anh ngoài ta thường nói đến 2 loại nguồn chính là pháp luật thành văn và luật bất thành văn

Luật thành văn: áp dụng cho tòa án công bình

– Ở Anh, sự ra đời của luật thành văn muộn hơn ở châu Âu lục địa.

– Ngày nay, các văn bản pháp luật của Anh gồm: các văn bản pháp luật do Nghị viện trực tiếp ban hành và các văn bản pháp luật do Nghị viện ủy quyền ban hành.

– Các văn bản pháp luật do Nghị viện trực tiếp ban hành gồm:

+ Luật: có hiệu lực cao hơn án lệ, thường được ban hành để bổ sung và thay thế án lệ, có thể phủ nhận hiệu lực trong tương lai của một án lệ nào đó hoặc có hiệu lực hồi tố làm cho một bản án nào đó đã tuyên trong quá khứ bị vô hiệu.

+ Luật thống nhất: để thay thế và trình bày lại tất cả các đạo luật được ban hành trước đó về lĩnh vực cụ thể nào đó.

+ Luật hệ thống hóa: chứa đựng một cách toàn diện tất cả những luật điều chỉnh lĩnh vực nhất định → là sản phẩm của hoạt động pháp điển hóa, gần giống các bộ luật ở hệ thống pháp luật thuộc dòng họ civil law.

– Các văn bản pháp luật do Nghị viện ủy quyền ban hành chứa đựng những quy định chi tiết mà Nghị viện không đưa vào văn bản luật, do các cơ quan nhà nước ban bành thông qua các văn bản dưới luật.

Căn cứ vào cách thức ban hành có thể chia làm 2 nhóm: văn bản thi hành luật và luật lệ địa phương.

*Hiến pháp: nước Anh không có hiến pháp thành văn. Những quy định có bản chất hiến pháp ở Anh có thể tìm thấy trong những đặc quyền Hoàng gia, một số truyền thống và án lệ cũng như văn bản pháp luật do Nghị viện ban hành. Ngoài ra, còn nằm trong cả Luật Liên minh châu Âu.

Luật bất thành văn: áp dụng cho tòa án áp dụng thông luật

Một là tập quán phổ biến từ thời thượng cổ hay còn gọi là Common law (các phán quyết của tòa bao gồm án lệ của tòa án hoàng gia và luật công lí là những phán quyết được ghi chép lại và được giải thích trong các báo cáo của luật và được sắp xếp một cách có hệ thống để sử dụng phổ biến trong các tác phẩm có uy tín của tác giả đáng kính)

Hai là các tập quá hoặc luật lệ địa phương (Particular customss or law) có ảnh hưởng chỉ tới những người sống ở một vùng nhất định nào đó

2.Nguyên tắc áp dụng các đạo luật ở Mỹ

Một là Luật thành văn: sử dụng các đạo luật để xét xử

Hiến pháp:

Trái với nước Anh, nước Mỹ có hiến pháp thành văn: Liên Bang và các bang đều có hiến pháp viết. Ngoài ra, hiến pháp Mỹ thừa nhận quyền con người và nguyên tắc giám sát bằng thủ tục tư pháp đối với tính hợp hiến của các văn bản pháp luật, là nguyên tắc không được biết đến ở Anh trong quá khứ.

Hiến pháp Mỹ không chỉ thừa nhận chính phủ mới mà mục đích quan trọng hơn là lập nên nhà nước mới từ những nhà nước đã có chủ quyền.

Bản hiến pháp quy định cấu trúc nhà nước liên bang và thừa nhận một loạt quyền cơ bản của công dân và trao quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp lần lượt cho Quốc hội, Tổng thống và Tòa án tối cao.

– Với khối lập pháp, quyền lập pháp được phân chia giữa chính quyền liên bang và các bang:

+ Chính quyền liên bang có quyền ban hành luật trên các lĩnh vực tiền tệ, thuế, ngoại giao, quốc phòng, bảo hộ thương mại, bản quyền, phá sản, hàng hải, ngoại thương và thương mại giữa các ban. Ví dụ: Liên bang có quyền ban hành luật để điều chỉnh hoạt động thương mại giữa các ban nhưng không có quyền ban hành luật điều chỉnh hoạt động thương mại trong phạm vi một ban.

+ Các tiểu bang có quyền ban hành luật trong lĩnh vực trọng tâm của luật tư như: luật hôn nhân và thừa kế, luật hợp đồng, bồi thường trách nhiệm dân sự ngoài hợp đồng…

– Với khối hành pháp, hiến pháp quy định cụ thể về chức tổng thống, thủ tục chọn tổng thống, tư cách đảm nhiệm chức vụ, lời tuyên thệ….

– Với khối tư pháp, Quốc hội có quyền thành lập các tòa án cấp dưới và tòa án tối cao có quyền xét xử phúc thẩm phán quyết của những tòa này. Hiến pháp yêu cầu, tất cả các vụ việc hình sự phải có sự tham gia của bồi thẩm.

Khi mới ra đời, Hiến pháp Mỹ không có quy định về quyền con người mãi tới lần sửa đổi bản hiến pháp lần thứ 10.

Luật

Ở Mỹ, luật liên bang có giá trị cao hơn luật các bang. Nhằm giảm thiểu sự nhầm lẫn, một số đề xuất về soạn thảo luật thống nhất cho các bang đã được đưa ra nhưng không được thông qua. Tuy nhiên, Bộ luật thương mại thống nhất (Uniform Commercial Code) đã được tất cả bang chấp thuận và Bộ luật hình sự mẫu (Model Penal Code) đã được gần phân nửa bang chấp thuận. Như vậy, phần lớn luật thành văn của các bang vẫn độc lập tuyệt đối với luật thành văn các bang khác.

Các văn bản dưới luật

Các cơ quan nhà nước ở cả cấp liên bang và cấp bang đều ban hành các quy chế (rules) và quy tắc (regulations) để triển khai các quy định cụ thể trong các đạo luật.

Các tác phẩm của các học giả pháp lí

Không có vai trò quan trọng với tư cách là một nguồn luật nhưng thường xuyên được trích dẫn bởi các luật sư và thẩm phán trong quá trình hành nghề.

Hai là: Thông luật

Khi không có sự khống chế của các quy định hiến pháp và đạo luật, các tòa án liên bang và bang thường đối chiếu với thông luật

Xem thêm bài viết: