1. Vài nét về tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát Hungary
Hungary dân số xấp xỉ 14 triệu dân; với diện tích xấp xỉ 93. 000 km2. Hungary là một đất nước có nhiều lĩnh vực khoa học phát triển. Là một đất nước có 10 giải nobel khoa học. Một đất nước tương đối phát triển về công nghệ thông tin, đặc biệt là các giải pháp về bảo mật và an toàn dữ liệu.
Viện kiểm sát Hungary có 3.700 cán bộ, trong đó có 1.700 Kiểm sát viên được chia thành bốn cấp:
– Viện kiểm sát tối cao;
– 5 Viện kiểm sát phúc thẩm;
– 19 Viện kiểm sát tỉnh và Viện kiểm sát thủ đô Budapest;
– 111 Viện kiểm sát cấp huyện.
Về tổ chức của Trung tâm tin học và Thông tin luật pháp: Trung tâm tin học và Thông tin luật pháp trực thuộc Viện kiểm sát tối cao do một Phó Viện trưởng Viện kiểm sát tối cao phụ trách. Trung tâm có 60 người được chia thành các phòng: Phòng cơ sở dữ liệu, phòng mạng máy tính, phòng phát triển ứng dụng, phòng thống kê, phòng đào tạo.
Tại các Viện kiểm sát cấp dưới đều có phòng hoặc bộ phận công nghệ thông tin và thống kê.
2. Về hạ tầng công nghệ thông tin
Ở cả 3 cấp của Viện kiểm sát Hungary đã được nối mạng. Mỗi Kiểm sát viên đều có máy vi tính để làm việc. Đặc biệt ba ngành: Công an, Kiểm sát, Toà án cũng đã kết nối mạng để trao đổi thông tin với nhau. Hệ thống bảo mật của Hungary là rất tốt. Đây là một trong những đất nước dẫn đầu khối EU về bảo mật. Hệ thống thông tin được phân tách ra làm hai phần: Phần thông tin nội bộ ngành Kiểm sát và phần thông tin trao đổi với các cơ quan bên ngoài. Hệ thống thông tin được bảo mật nhiều lớp để chống tấn công từ bên ngoài.
Đường truyền của Viện kiểm sát tối cao là đường Leasedline với băng thông rộng 20 Mb. Các Viện kiểm sát cấp dưới đều sử dụng đường truyền cáp quang hoặc DSL.
Cán bộ của ngành Kiểm sát đều sử dụng công nghệ thông tin rất thành thạo, đặc biệt là sử dụng các phần mềm liên quan đến án hình sự.
3. Nghiệp vụ quản lý và thống kê án hình sự
+ Những thông tin về một vụ án hình sự đã được ba ngành: Công an, Kiểm sát, Toà án thống nhất và đưa ra thành các phiếu. Nội dung các phiếu bao gồm các loại thông tin như sau: Thông tin về bị cáo, các quyết định ban hành, các thông tin tội phạm, phân loại thông tin. Cán bộ (Kiểm sát, Công an, Toà án) khi tiếp nhận một vụ án hình sự đều phải điền đầy đủ thông tin vào các mẫu trên và in ra để ký nhận. Những thông tin này được đưa vào cơ sở dữ liệu của ba ngành. Những người có đủ thẩm quyền của ba ngành có thể khai thác những thông tin này.
+ Viện kiểm sát có thẩm quyền điều tra, chỉ đạo điều tra, truy tố và kiểm sát hoạt động thi hành án nên tất cả các thông tin liên quan đến án hình sự đều được chuyển tới Viện kiểm sát (bao gồm cả tàng thư căn cước).
+ Thông tin trên phiếu đối với mỗi vụ án ở mức độ trung bình (khoảng 150 chỉ tiêu). Các thông tin trên phiếu phản ánh khá đầy đủ các thông tin về vụ án. Mỗi một phiếu của vụ án bao gồm 4 loại giấy tờ khác nhau về màu (màu đen, đỏ, xanh lá cây, xanh dương) thể hiện các thông tin khác nhau về vụ án (thông tin cơ bản, thông tin về các quyết định, thông tin về việc giải quyết, chi tiết của vụ án). Một số chỉ tiêu đã được mã hoá và phân loại thông tin khá tốt. Cuối mỗi phiếu đều có chữ ký của Lãnh đạo, cán bộ thống kê, Kiểm sát viên. Mẫu phiếu này đã được sửa đổi cho đến nay là 4 lần.
+ Các biểu mẫu thống kê báo cáo cũng được xây dựng tương đối giống như các biểu mẫu của ngành Kiểm sát Việt Nam. Các mẫu báo cáo đều được xây dựng cố định. Vì vậy, không có việc khai thác các chỉ tiêu báo cáo động, các báo cáo đột xuất.
+ Một điểm đáng lưu ý là nếu có bất kỳ sự thay đổi nào về các thông tin của vụ án đều được chuyển ngay đến thống kê. Cán bộ thống kê có trách nhiệm kiểm tra lại các thông tin đã cập nhật vào hệ thống và gửi tới các Viện kiểm sát để yêu cầu chỉnh sửa các thông tin bị sai hoặc chưa hợp lệ.
4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý án hình sự
Phần mềm ứng dụng: Để phục vụ công việc quản lý án hình sự, ngành Kiểm sát Hungary đã áp dụng 3 phần mềm ứng dụng đó là: Phần mềm thống kê phục vụ nghiệp vụ trong ngành, phần mềm Robocop phục vụ trao đổi và khai thác thông tin giữa các ngành; phần mềm in ấn các báo cáo thống kê.
Trọng tâm và được đầu tư xây dựng tốt nhất vẫn là phần mềm Robocop. Phần mềm Robocop được viết từ khá lâu (1993) và đã nâng cấp lần thứ 3 trong năm 2009. Phần mềm này được viết dưới môi trường java (applet)/ webbase (công nghệ khác so với phần mềm quản lý án hình sự của Viện kiểm sát Việt Nam) với việc sử dụng phần mềm này cho phép cập nhật thông tin các vụ án và khai khác các thông tin bao gồm cả tàng thư căn cước của bị cáo.
Ưu điểm đối với việc sử dụng giải pháp này là thân thiện đối với người sử dụng (so với phần mềm quản lý án hình sự của Việt Nam), tốn ít băng thông khi trao đổi thông tin trên đường truyền, dễ dàng nâng cấp và triển khai.
Nhược điểm của phần mềm này là các máy trạm đều phải cài đặt thêm phần mềm nền (java framework) mà phần mềm nền này có nhiều phiên bản khác nhau của nhà sản xuất nên dễ xảy ra xung đột và không tương thích. Nhưng nhờ việc hỗ trợ tốt của các Công ty và Trung tâm tin học nên các nơi đều cài đặt khá tốt. Phần mềm có tốc độ đôi lúc khá chậm.
Các phần khác đều sử dụng các công nghệ đã khá lâu, chẳng hạn như: Visual Basic 6.0, Foxpo trên môi trường DOS,… không có gì đặc biệt.
Tuy các phần mềm đều viết bằng các công nghệ khác nhau nhưng tất cả đều truy nhập vào cơ sở dữ liệu chung về án hình sự của ngành, vì vậy, dữ liệu cập nhật và khai thác vẫn được đồng bộ và nhất quán.
Hệ quản trị cơ sở dữ liệu của ngành Kiểm sát Hungary là Sybase đây là một hệ quản trị cơ sở dữ liệu tương đối mạnh. Tuy nhiên, cơ quan Công an lại sử dụng cơ sở dữ liệu là Oracle; vì vậy, các phần mềm đều phải có chức năng chuyển đổi dữ liệu giữa hai cơ sở dữ liệu này.
Các phần mềm của nước bạn đều sử dụng hệ thống bảo mật khá tốt. Phổ biến là giải pháp bảo mật sử dụng công nghệ VPN (virtual private network). Đối với các phần mềm chạy trên môi trường webbase đều sử dụng công nghệ SSL (Security Socket Layer).
5. Một số kiến nghị từ kinh nghiệm của Hungary
Nước bạn đã áp dụng công nghệ thông tin tương đối thành công trong việc quản lý và thống kê án hình sự nhờ có một số yếu tố mà chúng ta nên học tập. Trên cơ sở những nội dung tiếp thu sau đợt nghiên cứu học tập ở Hungary, Đoàn có một số kiến nghị như sau:
– Cần có sự đầu tư thoả đáng cho công nghệ thông tin bao gồm cả con người và vật chất. Chẳng hạn Trung tâm tin học của nước bạn là 60 người; đầu tư 7 máy chủ cho một việc là số hoá các tài liệu; băng thông của đường truyền tại các nơi là tương đối cao;
– Cần có sự đầu tư thoả đáng cho việc nghiên cứu ra các mẫu phiếu của vụ án và các mẫu phiếu này cần phải được thống nhất với 3 ngành Công an, Kiểm sát, Toà án;
– Cần có sự đầu tư đào tạo cho cán bộ, Kiểm sát viên về việc sử dụng thành thạo các phần mềm trong ngành Kiểm sát. Tại nước bạn, đến nơi nào cũng rất hiểu về tổ chức của phiếu thông tin của vụ án và các phần mềm liên quan đến quản lý án hình sự;
– Các thông tin phải được các cán bộ, Kiểm sát viên cập nhật vào phần mềm rất đầy đủ và cập nhật thường xuyên liên tục thì mới đáp ứng được yêu cầu về quản lý.
Nhiếp Văn Ngọc và Nguyễn Xuân Hưởng
Cục Thống kê tội phạm, VKSNDTC
