Trên cơ sở kết luận điều tra, nội dung vụ án được thể hiện như sau:
“Do cần tiền ăn tiêu, Nguyễn Văn Hùng (sinh năm 1985) bàn bạc với Cao Văn Minh (sinh năm 1989) và Hoàng Văn Tuấn (sinh năm 1994) và bạn gái của Tuấn là Nguyễn Thu Hà (sinh năm 1999) tìm cách chiếm đoạt tiền của anh Lê Văn Tân. Cả bọn thống nhất để Hà giả làm gái bán dâm, được Hùng giới thiệu rồi dẫn Tân đến địa điểm mua bán dâm, sau đó báo cho Minh, Tuấn đến bắt quả tang.
Khoảng 17h20’ ngày 20/9/2014, Hùng gọi điện hẹn anh Tân đến nhà nghỉ Nắng Hồng để mua dâm Hà và bảo chỉ cần đưa cho Hà 100.000 đồng còn tiền thuê phòng thì Hùng và anh Tân chia đôi. Hùng thuê phòng 205 cùng Hà và Tân lên phòng rồi nhắn tin cho Minh và Tuấn biết. Tuấn và Minh lên phòng nơi Hùng, Tân và Hà đang nghỉ. Tại đây, Tuấn giả vờ là anh trai của Hà đi tìm nhiều ngày không gặp và lấy dép trong phòng ném vào mặt của Hùng, lấy ghế inox dọa đánh anh Tân nhưng Hùng giả vờ can nên Tuấn không đánh Tân. Sau đó, Tuấn liên tục hỏi Tân “bây giờ ý mày làm sao” ép anh Tân đưa tiền cho bọn Tuấn. Được nhà nghỉ can ngăn nên cả nhóm đưa anh Tân đến quán nước. Cả bọn để Hà ở lại và đưa anh Tân đến bãi đất trống, yêu cầu anh Tân đưa 10 triệu đồng. Anh Tân đưa cho Tuấn 200.000 đồng nhưng Tuấn không chịu. Anh Tân nói: “Tao không sợ chúng mày đâu”. Tuấn và Minh dọa sẽ đưa ra Công an. Tuấn bắt anh Tân để lại chiếc xe máy để hôm sau giải quyết. Do ngại phải ra Công an nên anh Tân đồng ý để chiếc xe máy và viết giấy lại.
Khoảng 9h ngày 21/9/2014, Hùng, Minh, Tuấn đón anh Tân đến một địa điểm vắng. Anh Tân đưa cho Tuấn 500.000 đồng để xin lại xe máy nhưng Tuấn không đồng ý. Tại đây, Hùng, Minh, Tuấn tiếp tục đe doạ anh Tân. Tuấn dùng dây điện dài khoảng 60 cm, đường kính 0.5cm đánh vào vùng đầu và người anh Tân ép anh Tân phải gọi điện về cho vợ là chị Lê Thu Trang chuẩn bị 40.000.000 đồng nhưng chị Trang không có tiền để nộp cho Tuấn. Anh Tân đã gọi điện nhờ bạn là anh Bùi Thế Nam và Nguyễn Văn Quyết đến giải quyết hộ nhưng không được nên các anh đã đến Công an huyện trình báo”.
Nhận định về hành vi của Hùng, Minh, Tuấn, Hà trong vụ án trên có hai ý kiến trái chiều nhau.
Ý kiến thứ nhất cho rằng: Hùng, Minh, Tuấn, Hà đều phạm tội cướp tài sản vì đã có thoả thuận trước dùng thủ đoạn để ép anh Tân vào tính thế khó xử, sau đó Tuấn dùng vũ lực nhằm chiếm đoạt tiền của anh Tân (40.000.000 đồng).
Ý kiến thứ hai lại cho rằng: Hành vi của Hùng, Minh, Tuấn phạm tội cướp tài sản, còn Hà có dấu hiệu của tội cưỡng đoạt tài sản (khoản 1 Điều 135). Tuy nhiên đây là tội phạm nghiêm trọng, Hà dưới 16 tuổi nên không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Về cá nhân tác giả bài viết có quan điểm như sau:
Hành vi của Hùng, Minh, Tuấn trong ngày 20/9/2014 chỉ cấu thành tội cưỡng đoạt tài sản. Bởi lẽ, theo Điều 135 Bộ luật Hình sự năm 1999 thì dấu hiệu mặt khách quan của tội Cưỡng đoạt tàisản là: đe doạ dùng vũ lực hoặc có thủ đoạn khác nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác. Trong trường hợp này, các đối tượng Hùng, Minh, Tuấn, Hà đã dùng thủ đoạn đối với anh Tân, dụ dỗ anh Tân mua dâm với Hà, sau đó Tuấn giả vờ làm anh trai Hà đến bắt quả tang, rồi đe dọa dùng vũ lực đối với anh Tân nhằm yêu cầu anh Tân phải đưa tiền cho bọn chúng. Tuy nhiên, tại thời điểm này anh Tân vẫn nói rằng không sợ vì vẫn nghĩ rằng Hùng là bạn mình. Nhưng vì ngại phải ra Công an giải quyết nên đã miễn cưỡng để lại xe máy để hôm sau mang tiền đến chuộc. Vì vậy, hành vi của Hùng, Minh, Tuấn chỉ cấu thành tội cưỡng đoạt tài sản.
Tuy nhiên, hành vi của Hùng, Minh, Tuấn, Hà trong ngày 20/9/2014 không phạm tội cướp tài sản. Theo Điều 133 Bộ luật Hình sự năm 1999, dấu hiệu mặt khách quan của tội cướp tài sản bao gồm một trong ba hành visau: Một là, dùng vũ lực nhằm chiếm đoạt tài sản; hai là, đe doạ dùng vũ lực ngaytức khắc nhằm chiếm đoạt tài sản; ba là, có hành vi khác làm người có tài sản lâm vào tình trạng không thể chống cự được nhằm chiếm đoạt tài sản. Trong trường hợp này, mặc dù Hùng, Minh, Tuấn, Hà đã dùng thủ đoạn đối với anh Tân, sau đó Tuấn đe doạ dùng vũ lực đối với anh Tân nhưng vẫn chưa đến mức anh Tân buộc phải đưa tài sản cho bọn chúng. Bằng chứng là anh Tân vẫn nói: “Tao không sợ chúng mày đâu”. Chỉ đến khi ngại ra Công an giải quyết anh Tân mới miễn cưỡng để lại xe máy để hôm sau mang tiền đến chuộc. Vì vậy, trong trường hợp này hành vi của Hùng, Minh, Tuấn chỉ cấu thành tội cưỡng đoạt tài sản.
Chỉ đến ngày 21/9/2014, Hùng, Minh, Tuấnđón anh Tân đến địa điểm vắng. Tại đây, Hùng, Minh, Tuấntiếp tục đe dọa anh Tân. Sau đó, Tuấn dùng dây điện đánh vào đầu, vào người anh Tân, anh Tân mới lâm vào tình trạng không thể chống cự được, buộc phải gọi điện về cho vợ để mang tiền đến, lúc này hành vi của Hùng, Minh, Tuấn mới cấu thành tội cướp tài sản.
Đối với hành vi của Hà: Hà có tham gia bàn bạc cùng Hùng, Minh, Tuấn tìm cách chiếm đoạt tiền của anh Tân.Vào ngày 20/9/2014, Hà đã giả làm gái bán dâm và cùng tham gia với Hùng, Minh, Tuấn nhằm tìm cách chiếm đoạt tiền của anh Tân. Vì vậy, hành vi của Hà trong ngày 20/9/2014 có dấu hiệu của tội Cưỡng đoạt tài sản thuộc khoản 1 Điều 135 Bộ luật Hình sự năm 1999. Tuy nhiên đây là tội phạm nghiêm trọng, Hà dưới 16 tuổi nên không phải chịu trách nhiệm hình sự. Ngày 21/9/2014, Hà không bàn bạc, cũng không tham gia cùng Hùng, Minh, Tuấn tìm cách chiếm đoạt tiền của anh Tân nên Hà không chịu trách nhiệm hình sự về tội Cướp tài sản.
Từ những phân tích trên đây, tác giả đồng ý với quan điểm thứ hai theo đó hành vi của Hùng, Minh, Tuấn phạm tội cướp tài sản, còn Hà có dấu hiệu của tội cưỡng đoạt tài sản (khoản 1 Điều 135). Tuy nhiên đây là tội phạm nghiêm trọng, Hà dưới 16 tuổi nên không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Với mong muốn xác định đúng tội danh để đảm bảo truy cứu trách nhiệm hình sự đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, tránh oan sai, tránh bỏ lọt tội phạm, tác giả rất mong cùng bạn đọc trao đổi./.
Nguyễn Thị Hồng Thúy
Đại học HảiPhòng
