Về thẩm quyền giải quyết các yêu cầu trả lại giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản
Trong thời gian qua, có một số Tòa án đã thụ lý vụ án đòi trả lại giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà; giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; giấy đăng ký xe mô tô, xe máy; giấy phép lái xe; giấy chứng minh nhân dân; hộ chiếu… Các loại việc này không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.
Ví dụ: Vụ án tranh chấp đòi lại giấy tờ chủ quyền nhà giữa nguyên đơn là bà Lương Thị Găng với bị đơn là anh Nguyễn Quang Chúc; cụ thể như sau: Ngày 10/3/2006 bà Lương Thị Găng khởi kiện yêu cầu anh Nguyễn Quang Chúc (con của bà) hoàn trả cho bà giấy tờ bản chính của hai căn nhà (số 509 bis phố L và số 284-286 phố T) gồm: giấy phép hợp thức hóa quyền sở hữu nhà, giấy phép công nhận quyền sở hữu nhà, tờ khai chuyển dịch tài sản nộp thuế trước bạ. Anh Nguyễn Quang Chúc thừa nhận đang giữ giấy tờ nêu trên nhưng không đồng ý giao giấy tờ về quyền sở hữu nhà, đất cho bà Găng.
Như vậy, bà Lương Thị Găng chỉ yêu cầu Tòa án buộc anh Nguyễn Quang Chúc trả lại cho bà các giấy tờ liên quan đến quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất, mà không tranh chấp về nhà, đất này. BLTTDS không quy định thẩm quyền của Toà án giải quyết yêu cầu của đương sự đòi các loại giấy tờ do các Cơ quan hành chính Nhà nước cấp cho các đương sự như Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở… Hơn nữa, pháp luật cũng không xác định Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở là loại giấy tờ có giá. Theo quy định tại Điều 163 BLDS thì các loại giấy tờ nêu trên không phải là tài sản và không được phép giao dịch, trao đổi. Lẽ ra khi bà Găng có yêu cầu đòi lại giấy tờ nêu trên thì Tòa án cấp sơ thẩm phải giải thích cho bà Găng để bà yêu cầu các Cơ quan hành chính Nhà nước có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục hành chính mới đúng. Tòa án cấp sơ thẩm buộc anh Chúc trả lại cho bà Găng các giấy tờ về hai căn nhà nêu trên là không đúng thẩm quyền. Tòa án cấp phúc thẩm y án sơ thẩm là sai (Quyết định giám đốc thẩm số 16/DS-GĐT-HĐTP ngày 21/4/2011 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao).
Về vấn đề này, tại công văn số 141/TANDTC-KHXX ngày 21/9/2011, Tòa án nhân dân tối cao đã hướng dẫn “Thẩm quyền giải quyết các yêu cầu trả lại giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản” theo hướng Tòa án không thụ lý, giải quyết các yêu cầu, tranh chấp đòi trả lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà…
